Ariljcima
Palim na polju casti od 1912-1918

Ime vam se lucom slave pase,
Vi, sto smrtne iskapiste case
I dadoste krv i kosti vase
U temelje otadzbine nase.

Uzegoste neugaslu zublju.
I kad vreme sve svetiljke smraci,
Kroz zaborav, koprenu najdublju,
Spomen ce vam k'o sunce da zraci.

Pokoljenja nek svijaju glave
Pri pomenu osvecenih zrtvi.
Smrzla srca nek se vecno krave
Svetom vatrom sto je pale mrtvi.

Alem sjajni u vitestva krunu
Ukovaste i stigoste cilju.
Svud vam kosti posejane trunu,
A vi spomen digoste Arilju.

Kakav spomen da vam dignu zivi?
Slava vasa do neba se masa!
I smrt strasna smerno vam se divi!
Slava vama, sto ste slava nasa!

septembar 1933          A.Lojanica
Beograd
 
 

  Opstina Arilje smestena je u zapadnom delu Sbije.Jedna je od 10 opstina Zlatiborskkog okruga, a njega cine jos opstine: Pozega, Uzice, Bajna Basta, Cajetina, Nova Varos, Priboj, Prepolje i Sjenica.
 
                                                   
 

  Povrsina opstine je 349 km2, a broji 21.500 stanovnika.Nadmorska visina opstine krece se izmedju 350 i 800 m. Najvisa tacka opstine je planina Kukutnica (1.382 m.).
  Ariljski kraj je bio nastanjen u davnoj proslosti. Svedoci toga su otkriveni ilirski grobovi i ilirski bunari. Nekada je dolinom Moravice vodio rimski put ka Ivanjici. Sava Nemanjic je 1219. godine u Arilju, tadasnjim Moravicama, osnovao jednu od 12 episkopija. Kralj Dragutin je ovde postavio svoju zaduzbinu 1296. koja i danas postoji. Na mestu danasnje crkve sahranjene su mosti sv.Ahilija, grckog sveca.

                                           
  Mosti sv. Ahiljija prenela je grupa kaludjera koja je bezala od progona i bezeci od grckog grada Larise do Arilja, uspeli su te mosti da sacuvaju kao crkvenu relikviju. Po sv. Ahiliju Arilje je i dobilo ime, a i glavna ulica u gradu.
  Sa izgradnjom konaka serdara Jovana Micica u Arilju (1823) na aluvijalnoj terasi izmedju Moravice i Rzava, postavljene su osnove varosice.U promenljivom i tegobnom vremenu 19. veka, malo naselje sabijeno oko crkve i u njenoj senci, sporo se razvijalo i  urbanizovalo. Medjutim, njegovo privredno i kulturno izrastanje, pod duhovnim uticajem, postojanjem i trajanjem crkve, nije moglo biti zaustavljeno. Tako je carsija pocela da se siri.
  Posle proglasenja Arilja za varosicu 1880. godine, a na predlog Alekse Popovica, narodnog poslanika, stvorene su mogucnosti za izgradnju varosice.

Izmedju crkve i carsije postojala je neposredna sudbinska veza              Posle 1934., sa novim krovom, osvezenom fasadom
 

Najstarija razglednica iz 1911. godine               Dvadesete godine, glavna ulica u Arilju

  Na prostoru ariljskog kraja teku recice Moravica i Rzav,njihove obale se prosiruju u otvorene doline, prerastaju u blage strane i planinske masive. Osuncane padine, prostrane kotline, pogodne su za podizanje vocnjaka, to je "blagosloveni vocarski kraj".

Rabadzijska kola, 30-te godine               1938, posle uspesnog pazara, jabuke su spremne za transport
 

Ariljska crkva posle 1934. godine               Ariljska crkva 70-tih godina
 

   Moja varos i dan danas zivi, istina, u velikoj meri razlicito u odnosu na proslost, ali ipak i dan danas ona nosi nesto u sebi, nesto skriveno, nesto sto me tera da stalno pomislim na nju, na njene ljude, na glavnu ulicu za koju se vezuju moji najlepsi dani pocev od vrtica pa  do danasnjeg dana. Ona me seca na prva drugarstva, ljubavi ,pijanke, ne prespavane noci. Moju varos nosim i cuvam  negde duboko, duboku u svom srcu. Voleo bih da tu i ostane .....

                                                           Ariljska crkva danas