Ime vam se lucom slave
pase,
Vi, sto smrtne iskapiste case
I dadoste krv i kosti vase
U temelje otadzbine nase.
Uzegoste neugaslu zublju.
I kad vreme sve svetiljke smraci,
Kroz zaborav, koprenu najdublju,
Spomen ce vam k'o sunce da zraci.
Pokoljenja nek svijaju glave
Pri pomenu osvecenih zrtvi.
Smrzla srca nek se vecno krave
Svetom vatrom sto je pale mrtvi.
Alem sjajni u vitestva krunu
Ukovaste i stigoste cilju.
Svud vam kosti posejane trunu,
A vi spomen digoste Arilju.
Kakav spomen da vam dignu zivi?
Slava vasa do neba se masa!
I smrt strasna smerno vam se divi!
Slava vama, sto ste slava nasa!
septembar 1933
A.Lojanica
Beograd
Opstina
Arilje smestena je u zapadnom delu Sbije.Jedna je od 10 opstina Zlatiborskkog
okruga, a njega cine jos opstine: Pozega, Uzice, Bajna Basta, Cajetina,
Nova Varos, Priboj, Prepolje i Sjenica.
Povrsina opstine
je 349 km2, a broji 21.500 stanovnika.Nadmorska visina opstine krece se
izmedju 350 i 800 m. Najvisa tacka opstine je planina Kukutnica (1.382
m.).
Ariljski kraj je bio nastanjen u davnoj
proslosti. Svedoci toga su otkriveni ilirski grobovi i ilirski bunari.
Nekada je dolinom Moravice vodio rimski put ka Ivanjici. Sava Nemanjic
je 1219. godine u Arilju, tadasnjim Moravicama, osnovao jednu od 12 episkopija.
Kralj Dragutin je ovde postavio svoju zaduzbinu 1296. koja i danas postoji.
Na mestu danasnje crkve sahranjene su mosti sv.Ahilija, grckog sveca.
Mosti sv. Ahiljija
prenela je grupa kaludjera koja je bezala od progona i bezeci od grckog
grada Larise do Arilja, uspeli su te mosti da sacuvaju kao crkvenu relikviju.
Po sv. Ahiliju Arilje je i dobilo ime, a i glavna ulica u gradu.
Sa izgradnjom konaka serdara Jovana
Micica u Arilju (1823) na aluvijalnoj terasi izmedju Moravice i Rzava,
postavljene su osnove varosice.U promenljivom i tegobnom vremenu 19. veka,
malo naselje sabijeno oko crkve i u njenoj senci, sporo se razvijalo i
urbanizovalo. Medjutim, njegovo privredno i kulturno izrastanje, pod duhovnim
uticajem, postojanjem i trajanjem crkve, nije moglo biti zaustavljeno.
Tako je carsija pocela da se siri.
Posle proglasenja Arilja za varosicu
1880. godine, a na predlog Alekse Popovica, narodnog poslanika, stvorene
su mogucnosti za izgradnju varosice.
Na prostoru ariljskog kraja teku recice Moravica i Rzav,njihove obale se prosiruju u otvorene doline, prerastaju u blage strane i planinske masive. Osuncane padine, prostrane kotline, pogodne su za podizanje vocnjaka, to je "blagosloveni vocarski kraj".
Moja varos i dan danas zivi, istina, u velikoj meri razlicito u odnosu na proslost, ali ipak i dan danas ona nosi nesto u sebi, nesto skriveno, nesto sto me tera da stalno pomislim na nju, na njene ljude, na glavnu ulicu za koju se vezuju moji najlepsi dani pocev od vrtica pa do danasnjeg dana. Ona me seca na prva drugarstva, ljubavi ,pijanke, ne prespavane noci. Moju varos nosim i cuvam negde duboko, duboku u svom srcu. Voleo bih da tu i ostane .....